đặc sắc nghệ thuật của truyện hai đứa trẻ

Bài Làm
Thạch Lam (1910 - 1942) là thành viên của "Tự lực văn đoàn".
Ông thành công về truyện ngắn và bút kí qua các tác phẩm
như: Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Hà Nội 36 phố phường... Tác
phẩm của Thạch Lam có "cốt cách và phẩm chất văn học", để lại "cái
dư vị và cái nhã thú" cho người đọc. Đó là chữ nghĩa của Nguyễn Tuân
trong Lời bạt cho Tuyển tập Thạch Lam.
Truyện ngắn Hai đứa trẻ in trong tập Nắng trong vườn (1938).
Truyện ngắn này có những nét đặc sắc nghệ thuật tiêu biểu cho
phong cách của Thạch Lam.
Có thể nói rằng những truyện ngắn: Gió lạnh đầu mùa, Hai đứa
trẻ và Dưới bóng hoàng lan là những truyện ngắn không .có cốt
truyện, mỗi truyện là một bài thơ trữ tình đượm buồn. Gió lạnh
đầu mùa nói về chuyện cho áo và trả áo, cho vay tiền để mua áo
ấm giữa ba đứa trẻ và hai người mẹ. Dưới bóng hoàng lan có bốn
nhân vật: hai bà cháu, cô thôn nữ Nga và cây hoàng lan. Mái nhà
xưa và bóng bà che mát tâm hồn đứa cháu; hương thơm và bóng
hoàng lan ướp hương và ủ ấp cho một mối tình êm đẹp dịu ngọt
chăng tơ... Còn truyện Hai đứa trẻ nói về một phố huyện nghèo và
tâm trạng thao thức của hai chị em Liên và An khắc khoái đợi chờ
một chuyến tàu đêm đi qua. Hình ảnh đoàn tàu và tiếng còi tàu đã
trở thành một thói quen của cảm xúc và ước vọng. Tuy không có
cốt truyện, nhưng Hai đứa trẻ có một hương vị thật là man mác.
Đó là chất thơ.
Hai đứa trẻ có bao chi tiết nghệ thuật giàu sức gợi sâu xa,
Thạch Lam tả cảnh, tả người hay kể chuyện đều chọn lọc, tạo nên
ấn tượng, nhiều xao xác và bâng khuâng. Cảnh phố huyện tối dần,
ngoài đồng thì ếch nhái kêu ran; trong nhà thì tiếng muỗi vo ve.
Liên ngồi yên lặng, đôi mắt bóng tối ngập đầy dần, tâm hồn thơ
ngây thấm thía cái buồn của buổi chiều quê. Bà cụ Thi hơi điên,
nghiện rượu, tiếng cười khanh khách. Tiếng đàn bầu của bác Xẩm
thì bẩn bật. Mẹ con chị Tí bán nước chè. Thằng ** khiêng hai cái
ghế trên lưng; mẹ nó đội cái chõng tre trên đầu... Thật là vất vả,
cực nhọc và nghèo khổ. Những chi tiết ấy rất sống, rất hiện thực.
Tiểu thuyết Tự Lực văn đoàn thuộc khuynh hướng lãng mạn.
Nhưng truyện của Thạch Lam, đặc biệt là truyện Hai đứa trẻ, thì
nội dung hiện thực - nhân đạo hòa quyện đầy ám ảnh và lay động.
Một nét đặc sắc trong nghệ thuật của Thạch Lam là tinh tế và
sâu sắc trong phân tích thế giới nội tâm nhân vật, gợi tả xúc động
những biến thái mơ hồ, mong manh trong lòng người. Những dòng
viết về tâm trạng của nhân vật Liên với bao buồn vui lẫn lộn,
nhiều xao xác bâng khuâng. Trời tối dần, Liên ngồi nhìn phố
huyện, không hiểu sao chị thấy lòng buồn man mác. Ngồi đợi tàu
trong màn đêm, dưới ngàn sao lấp lánh, và ánh sáng của những
con đom đóm nhấp nháy, tâm hôn Liên yên tĩnh hắn, có những
cảm giác mơ không hiểu.
Tàu đến, Liên vội đánh thức em dậy, hai chị em nhìn đoàn xe
vút qua, nhìn theo cái chấm nhỏ đèn xanh, xa mãi dần rồi khuất
sau rặng tre. Liên cầm tay em, lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa
xăm. Hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo. Liên nhớ lại tuổi thơ
và ước vọng Rồi Liên chìm dần trong giấc ngủ yên tĩnh của phố
huyện về khuya tịch mịch và đầy bóng tối.
Truyện Hai đứa trẻ có một giọng điệu rất riêng, giọng điệu tâm
tình thủ thỉ. Đó là tiếng nói của một con người, như Nguyễn Tuân
nhận xét là "tính 'tình nhẹ nhàng tinh tê , "vừa sống vừa lắng
nghe chung quanh" với bao chuyện buồn vui đang xảy ra. Cái dây
xà tích bằng bạc của Liên, Thạch Lam đã phát hiện ra thứ vật
dụng mà chị quý mến và hãnh diện vì nó tỏ ra chị là người con gái
lớn và đảm đang. Gánh phở bác Siêu là một thứ quà xa xỉ, nhiều
tiền mà hai chị em Liên không bao giờ mua được, vì thế hai chị em
Liên chỉ biết ngửi thấy mùi phở thơm. Liên nhớ về Hà Nội.là nhớ
những kỉ niệm tuổi thơ, ngày bố còn đi làm, mẹ nhiều tiền, 'hai chị
em được đi chơi Bờ Hồ, được uống những cốc nước lạnh xanh đỏ.
Phải chăng đó là những kí ức tuổi thơ êm đềm của Thạch Lam ?
Thạch Lam sử dụng thành công ' thủ pháp nghệ thuật tương
phản dối lập để làm nổi bật những cảnh đời lầm than nơi phố
huyện. Phố huyện ngập đầy bóng tối. Chỉ có vài ngọn đèn le lói.
Riêng ngọn đèn nơi chõng hàng chị Tí được nhắc đi nhắc lại nhiều
lần. Càng về khuya, phố huyện càng im lìm tịch mịch. Đêm nào
cũng có một chuyến tàu chạy qua phố huyện. Dù chỉ trong khoảnh
khắc, nhưng con tàu đã mang đến một thế giới đầy ánh sáng và
náo động. Lân khói bừng sáng. Các toa đèn sáng trưng. Đồng và
kềnh lấp lánh. Các cửa kính sáng. Đốm than đỏ bay tung trên
đường sắt Tiếng xe rít lên. Tiếng hành khách ồn ào, khe khẽ.
Tiếng còi rít lên. Đoàn tàu rầm rộ đi tới và vút qua.. ánh sáng và
bóng tối, ồn ào náo động và tịch mịch; tương phản ấy đã làm nổi
bật những cảnh ngộ nghịch trái, đồng thời đi sâu vào những tâm
tình, tâm trạng, những cảm xúc, cảm giác đầy ám ảnh.
Một nét đặc sắc nữa về nghệ thuật của Thạch Lam là câu văn
dưới ngòi bút của ông thanh nhẹ, trong sáng, giàu hình ảnh và gợi
cảm. Ví dụ, cảnh phố huyện lúc chiều tàn: Phương Tây, đỏ rực như
lửa cháy (..). Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng
tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào...
Đây là cảnh đầu đêm nơi phố huyện: Trời bắt đầu đêm, một đêm
nwa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát. Đường phố và các
con ngõ dần dần chứa đầy bóng tối... Nói về câu văn Thạch Lam.
Nguyễn Tuân nhận xét: "Bằng sáng tác văn học, Thạch Lam đã
làm cho tiếng nói Việt Nam gọn ghẽ đi, co duỗi thêm, mềm mại ra,
và tươi đậm hơn".
Sự đào thải và thanh lọc 1à vô cùng nghiêm khắc và nghiệt ngã
đối với bất kì ai, sự vật nào, nhất là đối với văn chương nghệ
thuật Nhiều cây bút trong Tự lực văn đoàn đã bị độc giả ngày nay
hờ hững! Riêng tác phẩm của Thạch Lam, hơn 60 năm sau, vẫn
được chúng ta yêu thích.
Cái đẹp trong văn chương Thạch Lam, trước hết, là cái đẹp của
tình người, cái đẹp của một trái tim nhân hậu. Là cái đẹp của chất
thơ đậm hương đời và vị đời, là một cái đẹp của ngòi bút giàu bản
sắc là tinh thần nhân đạo sáng bừng trang văn... Con người và văn
chương của Thạch Lam đáng để ta trân trọng và mến mộ.

» Tạo chữ nghệ thuật ASCII ART trực tuyến
» truyen cuoi: li le hoc tro
» KY THUAT PHAN CUNG
» 123 nghe cho zui
» Tâm trạng thức đợi tàu của chị em liên trong truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam